İnşaatta drenaj nedir diye soruyorsanız doğru yerdesiniz. Sizinle inşaat yapılarında uygulanan drenaj işlemini paylaşıp ve bu işlemin nasıl yapılacağını irdeleyeceğiz. Hazırsanız drenaj nedir sorusundan başlayarak bu alanda dikkat edilmesi gerekenlere geçelim.
Ülkemizdeki Binalarda Su Yalıtımı Yönetmeliğine göre drenaj şöyle ifade edilir: “yer altı su seviyesini düşürmek ve zeminde biriken suların yapıdan uzaklaştırılmasını sağlamak amacıyla uygulanan ve drenaj tabakası, drenaj boruları, kontrol ve bakım rögarlarından oluşan sistem.” Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere drenaj işlemi, biriken suyu yapı ve araziden uzak tutmaya yarayan bir yöntemdir.
Drenaj işlemi, suyun tahliye edilmesini sağlarken bunu çeşitli aletler aracılığıyla yapar. Suyun tahliye edilmesi için başlatılan kazı drenajı tanımlar. Bir de drenaj sistemi nedir sorusuna yanıt verelim. Binalarda drenaj sistemi, uygulama aşamasına geçerek kazı yapılmasını ve bu kazıda çeşitli yöntem ve malzemeler kullanılmasını içerir. Drenaj sistemini doğru şekilde kurup yalıtıma yer açmak için drenaj projesinin gereksinimlerini belirlemek lazımdır. Yani drenaj hattı için hangi malzemelerin kullanılması gerektiği, iç veya dış drenaj mı yapılacağı gibi soruların cevaplanması gereklidir. Bu noktada iç ve dış drenajın ne olduğuna bir göz atalım.
İç Drenaj Nedir?
İç drenaj, bina merkezi yerine bodrum katlara uygulanan bir drenaj çeşididir. Kuyu açılarak yapılan iç drenajda, su borusu kuyunun
15 ila 20 cm yukarısına bırakılır. İç drenaj uygulaması sayesinde su girişinin bina temeline ve duvarlarına sıçramasını önlenir.
Dış Drenaj Nedir?
Dış drenaj ise bina yapısının çevresine yapılır. Bina temel duvarının 50 ila 100 cm dışarısından başlanarak yapılan işlemde eğimli bir kanal açılır. Kanal tabanına ise yer alan kil veya beton künk-büzler-PVC borular döşenir. Döşemeden sonra ise çimento harcıyla künklerin altları kapatılır. Bu işlemin ardından künkleri sıkıştırma, künkleri iri-küçük taş parçalarıyla ve iri kum ile doldurma işlemine geçilir. Son olarak ise drenaj kanal tabanından başlayarak bahçe seviyesine kadar taş veya beton rögarlar yapılır. Künkler de rögarlara bağlanır ve suların binaya erişimi engellenir.
İç ve dış drenaj nedir sorusunu da yanıtladığımıza göre şimdi gelin neden drenaj yapılır sorusuna cevap verelim. Bu sorunun cevabına geçmeden önce dilerseniz “Yapılarda Temel Su Yalıtımının Önemi ve Temel Bohçalama” başlıklı diğer bir içeriğimize göz atarak temel su yalıtımının önemi konusunda bilgi edinebilirsiniz.
Drenaj Ne İşe Yarar?
Drenaj işleminin temel yapılma amacı, su birikintilerini önlemektir. Yer altı su basıncını ve zemin altındaki suların birikmesini önlemek için kurulan drenaj sistemlerine ihtiyaç vardır. Drenaj işlemi yapılarak bina temelinin sağlam olması ve bina ömrünün de uzatılması sağlanır. Genel drenaj işlemi, su yalıtımı ile beraber yapının sağlamlığı için gerekli ve zorunlu bir yöntemdir. Bu ana sebep dışında drenajın yapılma amaçlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
Yağış ve Yer Altı Su Birikintisini Engellemek: Yağmurlu havalarda ve yer altındaki biriken suların zemin ve bodrum katlarını ulaşmasını engeller.
Toprak Erozyonunu Önlemek: Biriken suyun erozyon veya toprak kayması gibi riskleri beraberinde getirmesini önler.
Alt Yapıyı Korumak: Bina temelinin olası su hasarlarından uzak olmasını sağlar. Bina alt yapısını güçlendirerek su birikintisinden kaynaklı hasarların maddi ve manevi zararlarını engellemiş olur.
Bina Çürüklerinin Önüne Geçmek: Bina yapısının sağlam kalmasını sağlayarak bölgesel çürüklerin önüne geçer. Aynı zamanda çürük ve hasarların yaratabileceği riskleri de önleyerek bina ömrünü uzatır.
Su Basıncını Düşürmek: Yapılacak su yalıtımı öncesinde su artışının yalıtımı zorlaştırmasını önler. Bununla beraber drenaj, tek başına nem ve su izolasyonu için yeterli değildir.
Drenajın faydalarını ve temel amacını da irdelediğimize göre şimdi bu işlemin nasıl yapıldığına da göz atma vakti.
Drenaj İşlemi Nasıl Yapılır?
Drenaj sistemi, yeni bina yapıları haricinde eski binalarda da kurulabilir. Eski binalardaki su sızıntılarını önlemek amacıyla su yalıtımı ile beraber drenaj yapılması da önerilir. Drenajın işleminin yapılışında ise proje ihtiyaçları esas alınır. Örneğin, dış drenaj yapılacaksa drenaj sistemine uygun malzeme ve borular seçilir. Proje esaslarına göre belirlenen genel bir drenaj sistem yapımında şu aşamalara yer verilir:
- Kaplamaların ve Parke Taşlarının Sökülmesi,
- Çevredeki Peyzaj ve Süs Bitkilerinin Korunması,
- Bina Duvarlarındaki Korozyonların Temizlenmesi,
- Bina Çevresini Kazmak,
- Drenaj Borusu Döşemek,
- Kazı Alanına Su Yalıtım Membranı Uygulamak,
- Drenaj Gideri Yapmak.
Drenaj sisteminin ilk aşamasında; fayans, parke taşı, peyzaj bitki ve ağaçların sökülmesi yer alır. Yalnız bu aşamada çevre düzenlemesine mutlaka özen göstermek gerekir. Bitkilerin sökülmesinde peyzaj ve çevre düzenlemesine uygun şekilde zarar verici malzemeler kullanılmadan işlem yapılması lazımdır.
Ayrıca dış drenaj yapılıyorsa bina duvarlarındaki işlemde korozyonların temizlenerek drenaja hazır hâle getirilmesi gerekir. Daha sonra ise drenajın asıl aşamasına geçilir. Bu aşamada bina çevresi kazılır ve arazi tesviyesi de (düzleştirme işlemi) yağmur-yer altı sularının giderine doğru yapılır.
Tesviye işleminin ardından da drenaj borusu döşenir ve borunun etrafı da keçe ile sarılır. Kazı yapılan bölgenin çakıl ile doldurulmasıyla da zeminin su geçirgenliği önlenir. Daha sonra ise beton atılır. Son olarak drenaj gideri yapılır. Drenaj gideri yaparken iki ayrı yöntem izlenebilir. Binanın çevresine kuyu yapılır veya yer altındaki tünelden kurulan drenaj sistemindeki suyu atık su borusuna bağlanır. Bu yöntemler sonrasında da döküntüleri önlemek amacıyla drenaj sisteminin üzeri kapatılır. Drenaj sisteminin yapımının doğru şekilde yapılması kadar izlenmesi de önemlidir. Tüm aşamaların ardından tıkanma, sızıntı ve hasarları tespit etmek için drenaj sisteminin düzenli bakımı şarttır.
